Testiranje pljuvačke bi moglo da revolucioniše praćenje parodontitisa

Dental Tribune International

sre. 5 mart 2025

Podeli

Sačuvaj

FILADELFIJA, SAD: Parodontitis je jedno od najčešćih zdravstvenih stanja na svetu, koje pogađa između 20% i 50% globalne populacije – otprilike 64 miliona ljudi samo u SAD. Nova studija iz Penn Dental Medicine u Filadelfiji je predložila da bi praćenje određenih proteina u pljuvački moglo da obezbedi pristupačan način za praćenje progresije parodontalne bolesti, nudeći potencijalne koristi i za stomatologe i za pacijente.

Predvođeno sa dr Flavia Teles, vanrednom profesorkom na Odeljenju za osnovne i translacione nauke na stomatološkom fakultetu, istraživanje je pratilo preko 400 pacijenata do 18 meseci. Studija je otkrila da su osobe sa progresijom parodontitisa imale značajno povišene nivoe devet signalnih proteina povezanih sa upalom u pljuvački u poređenju sa onima čije je stanje ostalo stabilno.

„Zamislite komplet za testiranje pljuvačke, zasnovan na takvim nalazima, koji bi stomatolozi mogli da koriste, pa čak i pacijenti sa parodontitisom mogu da koriste kod kuće – to bi mogao biti veoma koristan personalizovani stomatološki alat za procenu rizika i prilagođavanje pružanja stomatološke nege“, rekla je dr Teles u univerzitetskom saopštenju za štampu.

Uprkos njegovoj rasprostranjenosti, predviđanje prelaska sa blagog na teški parodontitis pokazalo se izazovnim. Prethodne studije koje su pokušavale da koriste molekularne markere iz pljuvačke ili krvi suočile su se sa ograničenjima, kao što su male veličine uzoraka i merenja u jednoj vremenskoj tački, a ne kontinuirano praćenje. Dr Teles i njeni saradnici su osmislili svoju studiju kako bi izbegli ove probleme.

Istraživači su uključili 302 pacijenta sa ranim do teškim parodontitisom, zajedno sa 113 osoba bez znakova bolesti. Učesnici su bili podvrgnuti detaljnim parodontološkim procenama svaka dva meseca tokom godinu dana, tokom kojih su sakupljeni uzorci pljuvačke i krvi i analizirani na inflamatorne proteine. Oni sa parodontitisom primali su standardnu nehiruršku terapiju i ponovo su procenjeni tri i šest meseci nakon lečenja.

Pacijenti sa najznačajnijom progresijom bolesti – definisanom kao tri ili više mesta sa gubitkom kliničkog vezivanja – pokazali su više nivoe inflamatornih markera u pljuvački kao što su interferon-gama, interleukin-6, faktor rasta vaskularnog endotela, interleukin-1 beta i matriks metaloproteinaza-8. Ovi biomarkeri su se smanjili nakon tretmana. Nasuprot tome, nivoi inflamatornih proteina u uzorcima krvi nisu u snažnoj korelaciji sa progresijom bolesti, iako su neki, uključujući matriks metaloproteinazu-8, matriks metaloproteinazu-9 i C-reaktivni protein, pokazali pad nakon tretmana.

Nalazi sugerišu da bi praćenje proteina povezanih sa upalom u pljuvački tokom vremena moglo pomoći i pacijentima i kliničarima da procene rizik od pojave parodontitisa i efikasnost lečenja. Dok biomarkeri krvi mogu imati sekundarnu ulogu u proceni ishoda lečenja, čini se da je pljuvačka pouzdaniji pokazatelj progresije bolesti.

Nadovezujući se na ove uvide, dr Teles i njen tim sada analiziraju bakterijske vrste i metabolite iz istih uzoraka pacijenata kako bi istražili dodatne markere progresije ili stabilnosti bolesti. „Takođe koristimo veštačku inteligenciju za analizu širih skupova kliničkih i laboratorijskih podataka“, objasnils je dr Teles. „Nadamo se da ćemo kroz ovu analizu podataka dodatno poboljšati ovaj pristup i pružiti prilagođeniju i pristupačniju oralnu terapiju.”

Članak pod naslovom “Salivary and serum inflammatory biomarkers during periodontitis progression and after treatment” objavljen je u izdanju časopisa Journal of Clinical Periodontology iz decembra 2024.godine.