"Dental Composite Materials for Direct Restorations" Urednik: Vesna Miletić

Od materijala sa velikim potencijalom za restauraciju zuba anteriorne regije zbog svojih dobrih estetskih karakteristika, u periodu od nekoliko decenija kompoziti su postali univerzalni restaurativni materijal za kavitete svih klasa. Danas su najčešće korišćeni materijali, a direktni ispuni najčešći izbor kliničara u restaurativnoj stomatologiji. Naučna saznanja eksponencijalno rastu zbog čega je postalo skoro nemoguće za pojedinca da sa podjednakom širinom prati ovu oblast. Sve navedeno, uz nedostatak recentne literature, rezultiralo je potrebom da se klinički relevantna naučna saznanja predstave u knjizi grupe autora pod naslovom „Dental Composite Materials for Direct Restorations“.

Knjiga je podeljena u 8 delova i 19 poglavlja, od pregleda razvoja materijala kroz pet decenija do budućih perspektiva imajući u vidu savremenu paradigmu minimalno invazivne stomatologije. Sastav savremenih kompozita ima dosta sličnosti ali i bitnih razlika u odnosu na ranije materijale, dok je reakcija polimerizacije i dalje osnov njihovog očvršćavanja. Kvalitet polimerizacije kompozita analiziran je sa aspekta svojstava materijala, kao osnovni preduslov dugotrajnosti ispuna. Imajući u vidu da svetlosno-polimerizujući kompoziti dominiraju današnjom praksom, posebno poglavlje je posvećeno svetlosnim izvorima sa jasnim preporukama za njihovu optimalnu upotrebu u kliničkoj praksi.

Klasifikacije kompozita omogućavaju i istraživačima i kliničarima izvestan stepen predvidljivosti karakteristika konkretnih materijala. U posebnim poglavljima su analizirana dosadašnja saznanja o novim „klasama“ kompozitnih materijala, poput nisko-kontrakcionih, vlaknima-ojačanih, „bulk-fill“ do samoadhezivnih kompozita. Imajući u vidu evidentne razlike između materijala u pojedinim „klasama“ i nedostatke dosadašnjih klasifikacija, u ovoj knjizi je ponuđen drugačiji pristup klasifikovanju materijala koji bi imao veći značaj za kliničku praksu.

Estetika je aspekt restaurativnih materijala koji u poslednje vreme zaokuplja pažnju kliničara, možda i više nego pacijenata. Sveobuhvatno poglavlje o estetskim aspektima kompozita polazi od razmatranja boje, njenih karakteristika i načina percepcije. Predstavljeni su načini određivanje boje u praksi pomoću ključeva boje, kolorimetara, spektrofotometara i digitalnih fotoaparata do jednostavne kliničke tehnike bez primene bilo kakvih dodataka. Diskoloracija je neželjeni rezultat interakcije kompozitnih materijala i uslova usne duplje, a u poglavlju o estetici date su i preporuke kako minimizirati ovu pojavu. Pored boje, pažnja je posvećena i analizi sjaja kompozitnih materijala u zavisnosti od tehnika završne obrade.

Biološki aspekt kompozita je neizostavni deo analize ovih materijala imajući u vidu nepotpunu polimerizaciju, čak i u idealnim kliničkim uslovima, i zaostajanje izvesne količine neizreagovalih monomera koji mogu ispoljiti biološka dejstva oslobađanjem ka pulpi ili usnoj duplji.

Kliničkim razmatranjima posvećen je deo sa 5 poglavlja i to: veza kompozitnih ispuna sa zubnim tkivima, kontrakcioni napon usled polimerizacije kompozita, sekundarni karijes, korektura i dugotrajnost kompozitnih ispuna. Dat je pregled savremenih adhezivnih sistema, mehanizama biodegradacije adhezivne veze kao i faktora za prevenciju ili usporavanje ove pojave. Poglavlje o kontrakcionom naponu razmatra poreklo i aspekte kontrakcionog napona, kvalitet metoda za naučno ispitivanje ovog fenomena, a daje i kliničke preporuke za kontrolu odnosno smanjivanje neželjenih posledica kontrakcionog napona. Sekundarni karijes je i dalje glavni uzrok kliničkog neuspeha i razlog zamene kompozitnih ispuna. U posebnom poglavlju analizirani su faktori koji mogu dovesti do pojave sekundarnog karijesa, poput gubitka marginalnog integriteta ispuna, adhezivne procedure, aplikacije i polimerizacione kontrakcije kompozita. Degradacija ispuna u funkciji i značaj dentalnog plaka i njegova interakcija sa kompozitnim materijalima su takođe faktori od značaja za pojavu sekundarnog karijesa. Korektura umesto kompletne zamene kompozitnih ispuna omogućava očuvanje zubnih tkiva, te se smatra aspektom minimalno invazivne stomatologije. Međutim, još uvek ne postoji zlatni standard u pripremi preostalog dela kompozitnog ispuna za adekvatnu vezu sa novopostavljenim materijalom, o čemu je takođe reči u ovoj knjizi. Dugotrajnost kompozitnih ispuna je donekle kontroverzna tema imajući u vidu različito shvatanje ovog pojma. Poglavlje o dugotrajnosti kompozitnih ispuna analiza faktore i vrste neuspeha, još uvek neodgovorena naučna pitanja i predlaže kliničke strategije za dugotrajnost kompozitnih ispuna.

Završno poglavlje o perspektivama kompozitnih materijala ukazuje na potencijalnu primenu bioaktivnih materijala u svrhe restauracije i predstavlja nove biomimetičke regenerativne pristupe. Jasno je da će nanotehnologije imati dominantnu ulogu u razvoju materijala koji bi restaurativni aspekt dosadašnjih kompozita upotpunio ili zamenio regenerativnim aspektom materijala nove generacije.

Knjiga „Dental Composite Materials for Direct Restorations“ upotpunjena je apendiksom u kome su visoko-kvalitetnim fotografijama predstavljene faze kliničke primene kompozitnih materijala za restauraciju zuba anteriorne i posteriorne regije.

Oznake: